Bài viết này sẽ Bật Mí – Hướng dẫn chi tiết Cách đi Tàu Điện Ngầm Ở Nhật Bản, và cách sử dụng các phương tiện công cộng khác ở Nhật. Một trong những phần quan trong nhất đối với các bạn đi du lịch tự túc Nhật Bản đó là vấn đề đi lại. Bởi Nhật có một hệ thống các loại tầu dầy đặc, đan xen chặt chẽ giữa các thành phố, lại nằm dưới sự điều hành của nhiều hãng tư nhân khác nhau. Sẽ thật khó để có thể lựa chọn cho mình 1 chuyến tàu với ưu tiên: lịch trình nhanh nhất, rẻ nhất, và dễ dàng nhất. Hy vọng qua các bài viết hướng dẫn của Andy sẽ khiến Du lịch tự túc ở Nhật trở nên phổ biến và dễ dàng hơn. Tất nhiên nếu vấn đề đi lại là trở ngại bạn vẫn có cơ hội tham gia Join các Team Du lịch Nhật Bản bán tự túc do Toidi tổ chức nhé, Andy sẽ nói kỹ chương trình này ở cuối bài.
Cách đi Tàu Điện Ngầm Ở Nhật Bản
Trước hết bạn cần hiểu các loại tàu điện Nhật Bản, bởi nó không giống như Singapore (chỉ có mỗi MRT – subway), hay như Đài Loan chỉ có 2 loại (THSR tàu siêu tốc và MRT metro ở các city). Do vậy bạn cần phải nắm rõ các loại tàu ở Nhật trước khi lựa chọn 1 lịch trình phù hợp.
- Ở trung tâm thành phố : thường sẽ đi Metro / Subway (do các hãng Metro hoặc Subway điều hành, thường gọi là Metro Tokyo hay Subway Kyoto…) / tàu JR metro city (thường là tàu đi nổi trên mặt đất, do hãng JR điều hành)
- Tàu điện Đi liên tỉnh có nhiều hãng điều hành: JR toàn nhật bản, Tokyo có Keisei, Tobu, hay Osaka có Nankai, Hankyu v.v.v
Đặc điểm chung tất cả đều là tàu điện, tuy nhiên 1 số hãng sẽ chuyên phục vụ cho các khu vực & chặng khác nhau. Toidi gọi chung là tàu Điện Ngầm Nhật Bản (vì đây là tên gọi người Việt hay dùng để nói về tàu điện, bao gồm tàu nổi & tàu đi chìm mặt đất)
Các bài viết hay về du lịch Nhật Bản
Dưới đây là các loại Tàu Điện Ngầm Ở Nhật Bản
- Subway (MRT) : ở các thành phố lớn
- Tàu chậm local ở nông thôn: giống đường sắt Việt Nam, cứ chầm chậm chầm chậm. Giá cũng hơi mắc, thường là phải mua gói Pass thì tốt hơn.
- Thời gian chạy lâu do dừng nhiều điểm.
- Không phân biệt hạng ghế, hạng toa, tất cả đều giống nhau.
- tàu có hay bị delay nếu đi các chặng tới vùng nông thôn. Cần cập nhật thời gian thường xuyên nếu đi tàu này ra ngoại ô.
- có thể có phân biệt giá toa vip (1-2 toa) hoặc toa thường, ko đáng kể, lưu ý để tránh lên nhầm toa thôi
- Một số chặng Rapid sẽ có thêm loại tàu Express, bạn đi tàu này giá cao hơn so với Rapid dù cùng tuyến và lịch trình
Loại này có nhiều hạng ghế, hạng toa, giá sẽ khác nhau.
- Các Trạm có riêng Ga đợi cho tàu Shinkansen
- Chạy nối giữa các thành phố và khu dân cư lớn. Ví dụ từ Tokyo – Kyoto khoảng 2,5 tiếng – 3 tiếng.
- Có 2 loại Shinkansen là : KODAMA (dừng ở tất các cả trạm chính) và HIKARI (dừng ở các thành phố lớn). Do vậy HIKARI nhanh hơn nếu bạn đi chặng dài, còn đi chặng ngắn thì bạn đi KODAMA. Tốc độ gần như nhau, nhưng thời gian đến khác nhau số lượng dừng đỗ.
- Lưu ý: cần check giờ tàu trước khi mua vé, đi sớm để tránh bị nhỡ tàu
- JR không quản lý 2 loại tàu Siêu tốc NOZOMI / MIZUHO (2 cái này đi còn nhanh hơn cả HIKARI, nhưng giá cao hơn nhiều, ít ai chọn). Nếu xài thẻ JR pass thì bạn ko cần quan tâm loại này, vì JR pass ko được đi loại NOZOMI này nhé
Hạng ghế trên tàu điện Ngầm ở Nhật bản
Có 2 hạng ghế : non-reserved (jiyū-seki) và reserved (shitei-seki)
- Non-reserved (không đặt trước) : tất cả các loại tàu Subway, Local train và Express, Limited express chỉ có hạng Non-reserved. Bạn không thể đặt chỗ khi đi các loại tàu này.
- reserved : có ở các loại tàu đường dài như Shinkansen, và một số Limited express.
Khi đi các loại Non-reserved bạn sẽ có thể phải đứng nếu như không còn chỗ ngồi, thậm chí cả đi Shinkansen với 2 – 3 tiếng (nhưng thực tế chỉ khoảng 2 3 chặng là bạn có ghế ngồi rồi). Loại đặt chỗ trước bạn sẽ có thể phải tốn thêm ít tiền nhưng lại đảm bảo ghế được giữ và được chọn vị trí chỗ ngồi.
Lưu ý :
- Trường hợp bạn sử dụng JR rail pass khi muốn đăng ký Reserved bạn cần phải tới quầy vé để nhận hướng dẫn. Hoặc cứ lên tàu rồi đăng ký với người kiểm soát vé tàu.
- Bạn cần đi đúng toa tàu có ghi chữ non-reserved hoặc reserved. Trường hợp lên nhầm bạn có thể di chuyển sang toa khác cho đúng. Các bảng hiệu ở ga tầu cũng có ghi chú khu vực hạng ghế
- Trên Subway thường có khu vực ghế cho người cao tuổi, phụ nữ bầu, trẻ em, lưu ý tránh chỗ ngồi này.
Đối với các tàu thuộc JR rail thì có thêm 2 hạng ghế phân theo toa là : ordinary và green . Khi mua thẻ JR rail pass bạn cũng sẽ có 2 mức giá tiền theo 2 loại hạng này. Green là hạng cao hơn giá đắt hơn, chỗ ngồi thoải mái hơn và được phục vụ chu đáo hơn. Nói chung đa phần mọi người sử dụng Ordinary vì giá rẻ hơn, do vậy bạn chú ý lên đúng toa Ordinary là ok.
Dịch vụ Thuê Xe riêng ở Nhật Bản
(thuê xe đi liên tỉnh, xe đón tiễn sân bay, phù hợp nhóm gia đình, bạn bè từ 4 – 12 người)Hướng dẫn mua vé tàu điện Nhật bản
Trước khi đi mua vé, bạn cần phải biết mình sẽ đi tàu nào để mua vé cho đúng. Khâu lựa chọn tàu và lịch trình cũng đơn giản vì đã có nhiều công cụ check và gợi ý lịch trình. Giống như Singapore và Đài Loan, Andy thường xài Google Map apps để search lộ trình cho Subway và bus. Để có hướng dẫn chi tiết về cách mua vé Subway và đi xe Bus bạn có thể đọc bài viết chi tiết : Hướng dẫn đi Subway MRT xe Bus tại Nhật Bản Với Nhật bạn sẽ cần thêm 1 trang web check lịch khởi hành của các chặng tàu Shinkansen và Limited Express. Đó là site http://www.hyperdia.com, site cung cấp đầy đủ các hướng dẫn tìm thông tin loại tàu và giá tiền, bạn có thể đối chiếu so sánh giá tiền và thời gian để lựa chọn loại tàu mong muốn. Hướng dẫn sử dụng tìm loại tàu trên Hyperdia bạn xem tại đây.
Lưu ý mua vé tàu:
- Với các chặng dài (Shinkansen) bạn nên mua vé tại quầy có nhân viên bán vé, để tránh đi nhầm
- Vé subway và các chặng ngắn bạn có thể mua vé tại máy bán vé tự động (vending machine)
- Các máy bán vé hay quầy kiểm soát Subway và JR rail là 2 hệ thống khác nhau. Mọi người thường nhầm lẫn. Do vậy bạn cần phải xem ghi chú và hướng dẫn cẩn thận.
Mua vé tại quầy vé
Sẽ đơn giản hơn nếu bạn mua vé tại quầy, nhưng sẽ thật bất tiện nếu bạn đi lại nhiều mà cứ phải vô quầy vé mua, vì nhiều trạm sẽ không có quầy nhân viên bán vé (như ở trạm subway). Và một số trạm lớn việc tìm quầy bán vé cũng mất thời gian. Do vậy bạn nên tìm cách mua vé tại máy để tiết kiệm thời gian. Đối với các trạm chính thì luôn có quầy vé và nhân viên hỗ trợ, nên bạn cũng đừng quá lo lắng nếu gặp trục trặc nhé. Khi mua vé tại quầy bạn nên chuẩn bị trước các thông tin
- Số khách
- Ngày đi
- Trạm khởi hành
- Trạm điểm đến
- hạng Ordinary hay green car
- hạng Non-reserved hay Reserved
Kinh nghiêm hơn khi bạn gặp trục trặc về giao tiếp, hoặc khi bạn mua vé cho 1 đoàn đông. Bạn nên viết các thông tin trên ra một tờ giấy và đưa cho nhân viên bán vé. Như vậy sẽ dễ dàng hơn và nhanh hơn cho cả bạn và người bán vé.
Mua vé tại máy bán vé tự động (vending machine)
Mua vé tại cây bán tự động thường dùng khi đi Subway MRT hoặc local train. Sau khi đã chọn được tuyến tàu + giờ tàu chạy như trong bài hướng dẫn đi Subway ở trên (…. ). Bạn tới máy bán vé và thực hiện mua theo các bước sau:
- Tìm điểm đến của bạn và giá vé tương ứng trên bản đồ (bản đồ này một là dán phía trên tường, hoặc hiện ngay trong máy). Giá vé được hiện thị ở cạnh tên các trạm.
- Đưa tiền vào máy bán tự động. Hầu hết các máy chấp nhận tiền xu 10, 50, 100 và 500 yên, và tiền giấy 1.000 yen và các mệnh giá lớn hơn.
- Chọn số lượng vé mà bạn muốn mua. Mặc định là một, vì vậy nếu bạn đang đi du lịch một mình, bạn có thể bỏ qua bước này.
- Xác nhận số tiền và thanh toán
- Nhận vé và tiền thừa nếu có
Lưu ý: Máy bán vé tự động ở Nhật sẽ không tự động tính tiền theo điểm đến, bạn cần phải đối chiếu tự tính giá tiền cho điểm đến của mình hiện trên bản đồ treo trên tường, hoặc trong màn hình máy. Sau đó mới chọn mức tiền để máy in vé.
Thanh toán tiền tàu bằng các loại thẻ đa năng
Giống như Singapore có thẻ Ez-link, Đài Loan có thẻ Easycard, và Hàn Quốc có thẻ T-money. Ở Nhật cũng không là ngoại lệ, bạn có thể sử dụng thẻ này để thanh toán cho nhiều dịch vụ : chi phí đi tàu, các cửa hàng tiện lợi 7-eleven, family mart, các nhà hàng v.v.v Tuy nhiên bạn cần cân nhắc khi mua loại thẻ này vì 1 số lý do sau:
- Giá mua thẻ thường là 2000 yên trong đó 500 yên không hoàn lại và 1500 yên trong tài khoản.
- Các thẻ có sự phân vùng chứ không sử dụng được trên toàn nước Nhật.
- Ưu điểm là giá rẻ hơn so với bạn mua vé lẻ.
Bạn có thể xem bảng phân vùng các loại thẻ như dưới đây
Nhìn vậy đã thấy có tới 10 loại thẻ rồi, do vậy Andy khuyên bạn nếu thực sự đi nhiều ở vùng nào thì mua thẻ ở vùng đó. Nếu đi ít 1 – 2 ngày thì đừng mua thẻ đa năng này, mà thay vào đó có thể sử dụng các loại thẻ Welcome pass 1 ngày hoặc 2 ngày. Cách sử dụng thẻ thì cũng tương tự như các loại thẻ đa năng ở Singapore hay Đài Loan, bạn chỉ cần tab khi qua cửa vào và ra của trạm soát vé. Nếu bạn chưa hình dung ra được thì có thể đọc bài : Hướng dẫn đi lại ở Singapore (bài này Andy có hướng dẫn chi tiết cách sử dụng thẻ Ez-link đó)
Thanh toán bằng các loại Thẻ 24h, 48h và 36h
Đây là các thẻ dành riêng cho đi Subway , hoặc kết hoặc subway + bus, không giới hạn trong 1 ngày, 2 ngày và 3 ngày. Đặc điểm chung là :
- Thẻ chỉ áp dụng cho các du khách nước ngoài, bạn cần có Passport khi mua thẻ
- Có thẻ chỉ dùng riêng cho Subway / metro, có thể lại kết hợp đi đc cả bus, và cũng có thẻ chỉ dành riêng cho bus.
- Một số loại thẻ có thêm khuyến mãi giảm giá vé thăm quan khi xuất trình thẻ.
- Thẻ này không giới hạn số lần di chuyển trong phạm vi qui định (ko áp dụng đi tàu Shinkansen và các loại tàu của JR rail pass)
Thông thường bạn nên mua 1 số loại thẻ như sau
- thẻ Welcome Tokyo Subway Ticket : áp dụng mọi tuyến subway ở Tokyo (gồm Toei Subway+Tokyo Metro Subway), Free Ticket (24 hours, 48 hours, 72 hours). Chi tiết bạn xem tại đây
- Các loại thẻ ở vùng Osaka bạn xem tại đây
- Kansai thru Pass : bao gồm đi các vùng Osaka, Kyoto, Kobe. Nếu bạn khám phá 2 trong số 3 thành phố này thì có thể mua loại thẻ này, xem chi tiết tại đây
Lưu ý cuối cùng khi các bạn lựa chọn các loại thẻ này là: cần cân nhắc xem thẻ có bao phủ các điểm thăm quan mà mình dự tính đi hay ko? Chứ không mua về xài không hết công năng thì lãng phí lắm ah. Thường đi nhiều tỉnh thành + đi dài ngày (>= 7 ngày) thì chắc chắn phải dùng thẻ này.
Thẻ tàu điện JR rail Pass và các loại thẻ của công ty JR rail
Đây là loại thẻ cực kỳ hữu ích dành cho các bạn di chuyển nhiều và ở Nhật trong 1 khoảng thời gian dài ít nhất 7 ngày, 14 ngày hoặc 21 ngày. Do chi phí di chuyển ở Nhật quá cao, nếu bạn đi dài ngày thì quả là một sự đắt đỏ cực kỳ lớn. Thẻ JR rail pass là cứu cánh cho mọi chuyến đi trong đất nước Nhật Bản.
Ưu điểm của thẻ Tàu điện JR rail pass
- Xài không giới hạn trong tất cả các đường ray tàu thuộc sự quản lý của công ty JR rail pass (logo JR màu xanh lá cây) từ Hokkaido đến Kagoshima (phía nam Nhật) / trừ các line tàu của Tư nhân & hệ thống metro ở các city
- Không giới hạn số lượt đi tàu, tức là bạn đi nhầm có thể đi lại ko mất tiền. Cái này cứ mua thẻ Pass theo ngày là đều được free all trong các ngày đó (thẻ tàu tư nhân cũng vậy, hay metro cũng vậy)
- Được phép sử dụng ở các tuyến Bus do JR quản lý
- Có lợi nếu đi tàu Shinkansen với tần suất NHIỀU (đi 2 chiều tokyo – osaka hoặc đi xuyên từ bắc tới nam Nhật bản)
Nhược điểm khi dùng thẻ JR Pass
- nhiều ga không gần khách sạn nơi bạn ở / Ga không gần điểm đến thăm quan (thay vào đó là phải đi Metro / subway hoặc các hãng tàu tư nhân mới gần)
- tốn thời gian đi bộ & mệt mỏi vì việc di chuyển xa, hoặc phải đổi line tàu nhiều
- thẻ Jr pass không phải đi được hết các loại tàu ở Nhật , chỉ các tàu có chữ JR mới sử dụng được / 1 số thẻ phân khu vực thì cần chú ý lại vì bị giới hạn địa lý.
Lưu ý khi sử dụng
- Thẻ JR sẽ sử dụng được ở tất các các loại tàu có Logo JR, các bảng chỉ dẫn vào tracks hoặc platform đều có ghi chữ JR.
- Chủ thẻ sẽ không đi qua cửa máy tự động mà đi phải đi qua quầy soát vé giấy (yên tâm ga nào cũng có người soát vé)
- Hạn sử dụng được tính đến 24h ngày cuối cùng (ví dụ hạn sử dụng từ ngày 12/3 đến ngày 18/3 thì có nghĩa bạn được dùng tới 12h00 đêm ngày 19)
- Tuyệt đối không được lên tàu Nozomi & Mizuho (2 loại tàu siêu tốc giá cao ngút trời), lên nhầm mà bị tính tiền thì ngã ngửa luôn
Tàu Điện chạy đêm – Sunrise Express
Hiện tại chỉ có duy nhất một đoàn tàu chạy đêm và có giường nằm ở Nhật Bản, đó là Sunrise Express. Với Quãng đường từ Tokyo đi Izumo, tàu chạy đêm và hành khách có giường để nằm. Tại sao lại đi tàu này trong khi tàu Shinkansen đi có 3 tiếng từ Tokyo tới Himeji còn tàu Ngủ đêm này chạy tới 7 tiếng tới Himeji. Bởi bạn có thể lựa chọn đi loại này vì các ưu điểm sau:
- bạn có thể sử dụng JR rail pass cho các chặng của tàu Sunrise Express (tất nhiên là hạng vé thấp nhất)
- Có thể tiết kiệm tiền phòng ngủ 1 đêm (nếu như bạn là 1 người dễ ngủ)
CHi phí vé nếu không sử dụng JR Pass là từ 7600 yên đến 14.000 Yên tùy từng hạng giường nằm khác nhau. Xem thêm thông tin về giờ tàu chạy tại đây
Lưu ý quan trọng – dựa trên kinh nghiệm của Andy
1. Nhầm tàu do không để ý tên tàu : 1 Track (platform) có thể có nhiều loại tàu cùng cập bến (hoặc xuất phát). Do vậy khi bạn chọn đúng Track (platform) rồi thì phải lên đúng tên và số hiệu tàu – và phải đúng giờ. Ví dụ mình đã bị nhầm đi Hikari sang Kodama từ Tokyo đi Kyoto khiến mình phải mất thêm 45 phút ngồi tàu (may xài JR chứ không là mất oan tiền). --> Khắc phục bằng cách: check kĩ giờ tàu, tên tàu, số hiệu tàu trước khi lên tàu
2. Luôn check giờ tàu THỰC TẾ trên Hyperdia.com : vì các lịch trình đi của bạn có thể thay đổi bất cứ lúc nào do nhỡ tàu, do đi muộn, v.v.v Vì vậy lịch trình có thể bị thay đổi so với lịch trình dự kiến ban đầu. Trang Hyperdia giúp bạn có thông tin chính xác nhất về giờ tàu chạy. Theo kinh nghiệm của mình thì đi các chặng xa >30km là nên check Hyperdia, còn đi gần trong thành phố thì check google map Apps. Từ trong thành phố đi ra các tỉnh Xa thì có thể check kết hợp cả 2.
3. Các tuyến Tàu loop (trong thành phố) : tàu đi 1 vòng khép kín, thực tế bạn đi kiểu gì cũng đến, nhưng nếu đi đúng chiều thì sẽ tới điểm đến nhanh hơn (tiết kiệm hơn nếu mua vé lẻ, vì tàu đi ngắn hơn).
4. Xuống đúng điểm : Hay quên điểm xuống, nhiều khi mải phone, hoặc do mệt mà ngủ, các bạn hay bị quên xuống hoặc xuống nhầm. Cái này do mình đi nhiều nên hay ngủ trên tàu, mà cái trò ngủ quên trên tàu thì hay vậy, các bạn lưu ý nhé. Trước khi tới Trạm cần xuống bạn phải ra cửa trước đợi, vì tàu dừng rất nhanh nên phải nhanh chân xuống không là bị kẹt lại.
5. Đừng ngại ngần hỏi ai đó khi bạn cần trợ giúp. Nếu bạn nghĩ họ không nói được tiếng Anh là một sai lầm. Hãy cố gắng hỏi hết người này đến người khác, sẽ có người nói được 1 chút xíu Tiếng Anh đó. Nên hỏi mấy bác lái tàu và mấy bác nhân viên, nếu ko biết bạn có thể dùng google translate hoặc chỉ trỏ. Trên đây là những điều cơ bản nhất về hệ thống tàu Shinkansen và tàu điện cao tốc Nhật Bản nói chung. Andy cũng có bài viết về Subway bạn nên đọc thêm : cách sử dụng tàu điện ngầm Subway trong thành phố, cùng với các hướng dẫn về cách đi ra đúng “Station platforms” (đường ray tàu), các bước đi lên tàu và xuống tàu điện ở Nhật. Tất cả sẽ được viết trong bài sau: Hướng dẫn đi tàu điện Ngầm Tokyo và Xe Bus tại Nhật Bản
6. Có Nên mua JR rail pass không?
Thực tế thì việc JR pass cũng có nhược điểm như Andy đã nói ở trên. Dù bạn có thể đỡ việc tốn kém chi phí đi nhầm tàu nhưng bạn vẫn tốn Thời gian Đi nhầm tàu + công sức đi bộ vì 1 số ga JR không thuận tiện đi lại (xa điểm đến, xa khách sạn, phải đổi line nhiều). Nên thật sự nếu bạn không phải chuyên gia hoặc đã có nhiều kinh nghiệm đi tàu ở Châu Âu & Mỹ, Hàn quốc, thì Andy khuyên bạn nên nghiên cứu kỹ hoặc có thể tham gia các team Đi Nhật Bản cùng Toidi, chỉ cần đi 1 – 2 ngày là bạn sẽ có Tư Duy về đi tàu ở Nhật qua sự chia sẻ của các Leader.
Tự Do trải nghiệm nhật bản theo cách của chính bạn
Team du lịch Nhật Bản Tự Túc
